BRISEL – Ursula fon der Lajen, Antonio Kosta i Kaja Kalas bi trebalo da preuzmu tri najvažnije pozicije u EU, dogovorili su lideri zemalja članica i vodeće grupacije u novoizabranom Evropskom parlamentu.
Fon der Lajen trebalo bi da ostane predsjednica Evropske komisije i u sljedećem mandatu i predstavljaće grupaciju kozervativaca, Kosta, bivši premijer Portugala, i predstavnik socijal demokratskog bloka u EU, postaće novi predsjednik najvišeg tijela EU, Evropskog savjeta, koji sada vodi Belgijanac Šarl Mišel, dok bi Kalasova, premijerka Estonije i predstavnica liberala, trebalo da od Žozefa Borela, bivšeg ministra spoljnih poslova Španije, preuzme funkciju visoke predstavnice EU za spoljne poslove i bezbjednost. Kosta je jedini koji je sigurno izabran na novu poziciju jer za njegov izbor nije potrebno glasanje u Evropskom parlamentu već samo glasanje članova Evropskog savjeta, dok će dvije kandidatkinje morati potvrditi Evropski parlament, ali smatra se da će to biti formalnost, obzirom na odnos snaga u Evropskom parlamentu.
Osim zadovoljavanja stranačkih kriterijuma, ovaj izbor je trebalo da odrazi i geografsku raznolikost Evrope. Politički vrh EU se odlučio za brzu proceduru bez puno svađa i borbi za fotelje, jer su željeli da pošalju poruku jedinstva, posebno u kontekstu ruske invazije Ukrajine. Jedina nezadovoljna grupacija ovim ishodom su predstavnici evropske desnice, posebno italijanska premijerka Đorđa Meloni i mađarski premijer Viktor Orban, čija zemlja preuzima predsjedavanje Savjetom EU, tijelom koji uz Evropski parlament glasa o ključnim prijedlozima Evropske komisije.
Meloni je za evropsku desnicu očekivala jače pozicije, što joj je fon der Lajenova prije izbora indirektno dala u izgled, ali, obzirom da je evropski centar na izborima prošao mnogo bolje nego što se strahovalo i neće im biti potrebni glasovi desnog krila, čini se da je došlo do prećutnog dogovora da se prihvati ovakav ishod, a da se onda u sastavu nove komisije nađu pozicije za zadovoljavanje različitih interesa. Orban je izrazio frustraciju i nezadovoljstvo ovim ishodom, ali on za svoje pozicije nema podršku čak ni među dijelom stranaka desne orjentacije i u određenoj mjeri je "izopšten" od strane većine ostalih lidera EU.
Evropski savjet je najvažnije tijelo EU, jer šefovi država i vlada daju osnovne smjernice za politiku EU, ali poziciju predsjednika tog tijela uglavnom su uzimali manje poznati političari, jer lideri EU nisu željeli da se na toj poziciji nađe osoba s jakim političkim profilom. Ovog puta je drugačije jer je tokom perioda pandemije i od početka rata u Ukrajini Šarl Mišel u nekoliko navrata odigrao značajnu ulogu, pa se i ta pozicija u briselskim krugovima sada smatra bitnijom nego ranije.
Osim političkih i geografskih kriterijuma, važno je i da nove pozicije odražavaju polnu ravnopravnost, ali i rasnu zastupljenost, obzirom da je Kosta porijeklom Francuz, Mozambikanac i Indijac.
Osim što su dogovorili najvažnije pozicije, evropski lideri i grupacije su usvojili i plan rada, koji bi trebalo da odražava prioritete za naredni petogodišnji period, koji se odnosi na pomoć Ukrajini, ekonomske reforme, implementaciju zelene agende i jačanje globalne pozicije EU, posebno u pogledu trgovinskih odnosa.
U briselskim krugovima se ističe da nije bilo iznenađenja u pogledu fon der Lajenove i Koste i smatralo se da su logičan izbor, dok je donekle iznenađenje da je Kalasova dobila ovu poziciju jer ju se smatra suviše oštrim kritičarem Moskve i veoma orjentisanom na maksimalnu pomoć Ukrajini. Činjenica da su se lideri odlučili da je ipak izaberu bi, kako smatraju analitičari, trebalo da pošalje poruku da će EU ostati na dosadašnjem kursu dosadašnje tvrde politike prema Moskvi.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.