PRNJAVOR - Pravoslavna crkva u Donjim Vijačanima, započeta 1888. a završena 1889. godine, predstavlja znamenitu duhovnu i arhitektonsku građevinu koja dominira prnjavorskim krajem.
U crkvenim knjigama piše da ju je 17. septembra 1889. godine osveštao tadašnji mitropolit dabrobosanski Georgije (Nikolajević). Posvećena je Uspenju Presvete Bogorodice (Velika Gospojina) i svake godine se na ovaj Bogorodičin praznik kod crkve održava veliki narodni zbor.
Tom prilikom, kazao nam je sveštenik Branislav Aleksić, ovdje se okuplja mnoštvo naroda iz Vijačana, prnjavorske okoline i drugih sredina.
"Crkva je sazidana od kamena, koji je po svjedočenju zapisanom u Ljetopisu dovožen sa majdana, u blizini osnovne škole, a iznad kuće porodice Stojnić. Takođe, na osnovu svjedočenja o građenju crkve, jasno je da je zidana kamenom, bez skele, navoženjem zemlje sa strane. Nakon što je ozidana i zakrovljena, zemlja je razvučena, a oko crkve stvoren ravan plato", izjavio je za "Nezavisne novine" teolog Slavoljub Lukić.
Crkvu su gradili majstori iz Italije, koji su prvo sazidali današnju pravoslavnu crkvu u Prnjavoru, a nakon toga crkvu u Vijačanima, malo veću od prnjavorske.
"Ovo ukazuje i na snagu i volju tadašnjih mještana ovog sela da izrade tako veliku crkvu, čije su dimenzije 25,15 sa 10,3 metra. Visina zvonika je 25 metara", pojasnio je Lukić.
Na mjestu sadašnje crkve prethodno je postojala drvena, koja je dotrajala i zato srušena.
Za ovu drvenu crkvu, ili takozvanu crkvu brvnaru, u Ljetopisu se navodi da je osveštana 1752. od strane "arhijereja Gavrila" (1741-1752), mitropolita dabrobosanskog, koji je iste godine, nakratko, bio patrijarh srpski Gavrilo II (Mihić).
U toku Drugog svjetskog rata unutrašnjost crkve u Vijačanima bila je oskrnavljena. Znatno je oštećena i prilikom velikog zemljotresa 1969. godine.
U potpunosti je renovirana u periodu od 1997. do 2004. godine, pod vođstvom tadašnjeg sveštenika, protojereja Ilije Lukića, koji je u Vijačanima služio duže od 40 godina. Obnovljenu crkvu je 25. jula 2004. godine osveštao episkop banjalučki Jefrem, u prisustvu nekoliko hiljada vjernika.
"Na crkvu su 2005. godina postavljena još dva velika zvona, pa ona danas ima ukupno tri zvona koja svojom snagom mogu pozivati vjernike iz više okolnih sela na bogosluženja", kazao nam je protonamjesnik Branislav Aleksić, vijačanski paroh.
Njegovim zalaganjem crkva je ograđena kovanom ogradom.
Na granici Vijačana i Mravice
Za ovu crkvu, iako administrativno pripada Donjim Vijačanima, vezan je i naziv Mravička crkva, pošto se nalazi na samoj granici sa selom Gornja Mravica.
Ta granica je više puta mijenjana, a crkva dobijala drugačiji naziv u narodu.
Ipak, ova crkva je do novijeg vremena, do početka ovog vijeka, bila jedina u rasponu od manastira Liplja, Karaća, Branešaca, do Prnjavora.
Crkva i sada, veličinom i položajem, dominira nad čitavim područjem i vidi se sa planina Ljubić, Borja, pa čak i sa Motajice.
"U složenim i teškim vremenima, generacije Vijačanaca i okolnih sela brinule su o svom vjerskom i nacionalnom identitetu, nastojeći da budućim generacijama, ovom crkvom, ostave zalog vjere, ljubavi, zajedništva i vječnosti", kazao je prota Aleksić.
Film
U crkvi i njenom dvorištu nedavno je snimljen dokumentarni film "1657 dana u ratu", o ratnom putu, borbi i stradanjima u posljednjem ratu, boraca Prvog bataljona Prnjavorske lake pješadijske brigade. Premijerno prikazivanje filma je ispred crkve, 12. juna, uoči Spasovdana, velike seoske i crkvene svetkovine.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.