Rembrant Harmens van Rajn, najveći i najpoznatiji holandski barokni slikar i jedan od najuticajnijih umjetnika u tradiciji umjetnosti zapadne Evrope 17. vijeka, rođen je u Lajdenu 15. jula 1606. godine.
Psihološka dubina njegovih portreta i produbljena interpretacija biblijskih događaja koje je rado slikao ostale su do danas jedinstvene i neponovljive.
Ostvarivši uspjeh još kao mladi slikar, kasnije godine njegova života obilježila je tragedija finansijskih poteškoća.
Naime, i pored slikarskog uspjeha, Rembrant je povremeno dolazio u teške finansijske situacije, pa je 1656. godine čak i bankrotirao. Na vrhuncu svoje umjetničke zrelosti slavni slikar je živio u siromaštvu.
Uprkos tome, njegove slike i grafike bile su popularne cijeloga njegova života, a njegova reputacija kao slikara ostala je neupitana i danas.
Rembrant je bio čovjek nesputanog duha, koji je razvio jedinstven način slikanja i koji se i danas smatra najčuvenijim i najpoštovanijim slikarom svoje zemlje.
Njegova najveća inovativnost se ispoljila u njegovim portretima savremenika, autoportretima i ilustracijama biblijskih i mitoloških motiva. Rembrant je naslikao i nacrtao mali broj pejzaža i žanr scena. Slika "Mrtvi paunovi" je jedina njegova poznata mrtva priroda.
Rembrantovih 36 autoportreta tvore jedinstvenu intimnu biografiju u kojoj je umjetnik posmatrao sebe bez taštine i potpuno iskreno. Umjetnikov lik je dobro poznat iz velikog broja autoportreta koje je naslikao, a na kojima je prikazano njegovo rumeno, izražajno lice, prćast nos i talasasta smeđa kosa.
Slavni slikar rođen je kao deveto dijete roditelja Harmena Hertisa, mlinara, i Nejldhen Vilemsdr van Zajtbruk, koja je bila pekareva kći.
Porodica je bar četiri generacije posjedovala mlin na Rajni i vjerovatno je dobila prezime Van Rajn po holandskom nazivu te rijeke. U Holandiji je bilo uobičajeno da svačije ime sadrži i patronim, ime izvedeno od imena oca te osobe. Tako poslije imena Rembrant dolazi Harmens, skraćeni oblik od Harmenson, Harmenov sin.
Pošto je porodica Van Rajn bila relativno imućna, mladi Rembrant, za razliku od svoje braće, nije bio primoran da uči neki običan posao, ili da krene očevim stopama i postane mlinar.
Njegovi roditelji su se nadali da će se on baviti nekim od stručnih poslova, ili da će dobiti mjesto u lokalnoj upravi, te su ga upisali u gimnaziju. Kada mu je bilo samo 14. godina, 1620. godine Rembranta su prijavili za Univerzitet u Lajdenu. Ovakvi aranžmani unaprijed u to vrijeme bili su sasvim uobičajeni. Međutim, Rembrant nikad nije zauzeo to svoje mjesto, djelimično zato što je život na teološkom fakultetu bio poremećen raspravama između suprotstavljenih vjerskih struja, djelimično zato što je bio obuzet novom strašću: slikarstvom.
U 15. godini Rembrant je već pokazivao izuzetan dar za crtanje. Njegov otac konačno se složio da on treba da napusti školovanje i da postane šegrt lokalnog slikara Jakoba van Svanenburha.
Rembrant je učio u njegovoj radionici od 1621. do 1624. godine, kada je zaključeno da je dovoljno napredovao i da je došlo vrijeme da ga podučava učitelj većeg dara. Rembrantov novi učitelj Piter Lastman, kod koga je provo šest mjeseci, takođe je bio istorijski slikar, a uz to je proveo puno vremena u Italiji. Do 1628, kada je napunio 22 godine, Rembrant se već dokazao kao slikar.
"Mlinarev sin" dobijao je velike pohvale, a 1630. godine zapazio ga je Konstantajn Hajhens, sekretar stadholdera na dvoru u Hagu.
Rembrant je odlučio da napusti Lajden i da odvažno krene u Amsterdam, grad koji je više nudio, gdje je 1631. godine iznajmio stan kod trgovca umjetninama Hendrika van Ajlenbruha.
U njegovom domu Rembrant je upoznao Saskiju, sestričinu trgovca umjetninama, i zaljubio se u nju. Ona je bila imućna kćerka sudije i nekadašnjeg gradonačelnika Lejvardena. Vjenčanje Saskije i Rembranta odigralo se u julu 1634. Te godine Rembrant je dobio narudžbu od stadholdera, princa Frederika Henrika. Narudžbina je bila za niz slika o mukama Isusovim.
Saskija je 1641. godine rodila sina Titusa, međutim sljedeće godine je umrla.
Udovica Herte Diks pridružila se domaćinstvu kao dadilja, i uskoro postala Rembrantova ljubavnica. Poslije sukoba sa Hertom Diks, Rembrant ulazi u vezu sa seoskom djevojkom Hendrikijom Stofels, koja je radila za njega i koja mu je 1654. godine rodila kćerku Korneliju. Sa njom se nije oženio kako ne bi izgubio pravo na Saskijino nasljedstvo.
Hendrikije i Rembrant su neprestano bili u dugovima. Rembrant je prodavao malo slika i njegovi dugovi su rasli.
Naime, slavni slikar je živio iznad svojih primanja, kupujući umjetnine grafike i rijetkosti do te mjere da je sud 1656. godine odredio da mora prodati slike i veliki dio svoje kolekcije antikviteta.
Interesantno je da je Rembrant na aukcijama licitirao čak i za svoje slike. Iz prodajne liste 1657. i 1658. saznalo se kako je u posjedu, pored brojnih slika starih majstora, imao i biste rimskih careva, samurajske oklope, kolekciju prirodoslovnih izložaka i minerale, a koje je na kraju morao dati za enormno niske cijene.
Takođe, morao je prodati svoju kuću i štamparsku presu, te se preseliti u skromniju kuću u Rozengrachtu. Godine 1660. Amsterdamski slikarski ceh mu je okrenuo leđa, a njegove narudžbe su često mijenjane još za vrijeme slikanja.
Rembrant je nadživio i Hendrikije, koja je umrla 1663, i svog sina Titusa, koji je preminuo 1668. godine, ostavivši za sobom kćerkicu. Umro je godinu dana kasnije, 4. oktobra, 1669. u Amsterdamu, te je pokopan u neoznačenu grobnicu na groblju "Westerkerk".
Tokom posljednjih mjeseci života bio je sasvim sam. Pristojno društvo nikada nije prihvatilo neke od njegovih stavova, njegova djela nisu više bila u skladu sa javnim ukusima, a poslije smrti čak su ga i kritičari zaboravili.
"Noćna straža"
"Noćna straža", jedna od najpoznatijih i najdragocjenijih Rembrantovih slika, koja se danas čuva u Kraljevskom muzeju u Amsterdamu, naručena je 1638. godine kako bi se obilježila posjeta francuske kraljice Marije Medici.
Rembrant je za tu sliku dobio 1.600 guldena, što je iznosilo oko 3.500 evra. Slika prikazuje musketare i njihovog zapovjednika Fransa Baninga Koka.
Pored portreta osamnaestorice ljudi čija se imena znaju, na slici su i mnogi slučajni prolaznici. Tek u 18. vijeku slika je dobila ime "Noćna straza". Taj naziv je pogrešan, jer je Rembrant zapravo naslikao prizor koji se odigrava danju. Naziv je ipak zadržan.
Ta slika predstavlja grupni portret, žanr koji je u to vrijeme bio veoma popularan u Holandiji. Najčešće su modeli prikazivani kako stoje u redu ili oko stola. Rembrant je međutim stvorio prirodnu, veoma živu scenu, koristeći svjetlo, boju i dubinu atmosfere da bi postigao izuzetne efekte.
Djela
Već za života Rembrantova djela su bila kopirana i imitirana. Poslije njegove smrti kritičari pristalice klasicizma nisu imali visoko mišljenje o njegovom kolorističkom slikarstvu, dok su njegove slike ostale omiljene i na cijeni kod kolekcionara. U 18. vijeku pojavili su se slikari u Njemačkoj i Engleskoj koji su bili inspirisani njegovim djelima. Rembrantov život postao je predmet mistifikacija i legendi. Tek su se sredinom 19. vijeka pojavili ozbiljni istraživači njegovog života i rada. Od 1970. "Istraživački projekat Rembrant" se bavi istraživanjem i atribucijom njegovih djela. Danas se smatra da je Rembrant sam naslikao oko 350 slika, 300 grafika i 1.000 crteža.
Bakropisi
Rembrant je izrađivao bakropise većim dijelom svoje karijere, od 1626. do 1660. godine, kada je bio prinuđen da proda svoju štamparsku presu i praktično prekine sa bakropisom. Sa lakoćom je radio bakropise i, iako je poznavao i nekada koristio tehnike bakroreza, sloboda tehnike bakropisa je postala temelj njegovog djela. Na čuvenom bakropisu "Hristos liječi bolesne" radio je u fazama tokom četrdesetih godina 17. vijeka.
U zrelim djelima iz pedesetih godina 17. vijeka, Rembrant je bio spremniji da improvizuje, tako da su veliki otisci rađeni u do 11 serija, često radikalno drugačijih. Tada je koristio špartanje da dočara tamne površine, koje su često velike. Eksperimentisao je i sa efektima štampe na različitim vrstama papira. Često je koristio japanski papir i parir od životinjske kože.
Njegovi otisci tretiraju slične teme kao i njegove slike. U bakropisu je izradio 27 autoportreta, 46 uglavnom malih pejzaža, koji su postali uzor u predstavljanju pejzaža u grafičkoj umjetnosti sve do kraja 19. vijeka.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i na X nalogu.